گمرک، نهادی است که مسئول وصول عوارض، حقوق ورودی و سایر هزینه‌های مربوط به کالاهای وارداتی و صادراتی است. عوارض گمرکی به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند:

1. حقوق گمرکی (Import Duty):
   - این نوع عوارض بر اساس نوع و مبدأ کالا تعیین می‌شوند.
   - هدف آن تأمین درآمد دولت و حمایت از تولید داخلی است.

2. عوارض ارزش افزوده (Value Added Tax - VAT):
   - این عوارض بر اساس ارزش کالا محاسبه می‌شوند.
   - هدف آن تأمین درآمد دولت و ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا است.

3. عوارض سلامت (Health Tax):
   - این عوارض بر کالاهای مضر برای سلامت مانند سیگار و مشروبات الکلی اعمال می‌شوند.
   - هدف آن کاهش مصرف این کالاها و تأمین هزینه‌های بهداشتی و درمانی است.

4. عوارض محیط زیستی (Environmental Tax):
   - این عوارض بر کالاهایی اعمال می‌شوند که به محیط زیست آسیب می‌رسانند.
   - هدف آن تشویق به استفاده از کالاهای دوستدار محیط زیست است.

این عوارض در فرآیند ترخیص کالا از گمرک محاسبه و دریافت می‌شوند و نقش مهمی در تنظیم بازار، تأمین درآمد دولت و سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی ایفا می‌کنند.

عوامل متعددی بر میزان عوارض گمرکی تأثیر می‌گذارند که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. نوع و طبقه‌بندی کالا:
   - کالاها در طبقه‌بندی‌های مختلف گمرکی قرار می‌گیرند که هر کدام میزان عوارض متفاوتی دارند.
   - معمولاً کالاهای لوکس و کاربردی کمتر، عوارض بیشتری دارند.

2. مبدأ کالا:
   - بر اساس توافقنامه‌های تجاری بین‌المللی، کالاها از برخی کشورها با عوارض کمتری وارد می‌شوند.
   - این امر به منظور تشویق روابط تجاری و همکاری‌های اقتصادی است.

3. سیاست‌های تجاری و اقتصادی:
   - دولت‌ها می‌توانند با افزایش یا کاهش عوارض گمرکی، سیاست‌های حمایتی یا آزادسازی تجاری را دنبال کنند.
   - این امر بر تولید داخلی، صادرات و واردات تأثیر می‌گذارد.

4. شرایط بازار و تقاضا:
   - در مواقع کمبود عرضه، دولت‌ها ممکن است عوارض را کاهش دهند تا واردات تسهیل شود.
   - در مواقع رکود اقتصادی نیز ممکن است عوارض افزایش یابد تا از تولید داخلی حمایت شود.

بنابراین، میزان عوارض گمرکی نتیجه تعامل این عوامل است و دولت‌ها با تنظیم آن می‌توانند به اهداف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مورد نظر خود دست یابند.

 نوع و طبقه‌بندی کالا یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر میزان عوارض گمرکی است. برخی از کالاهایی که معمولاً عوارض بیشتری دارند عبارتند از:

1. کالاهای لوکس و کاربردی کمتر:
   - کالاهایی مانند ماشین‌آلات لوکس، محصولات الکترونیکی پیشرفته، زیورآلات و ... عوارض بالاتری دارند.
   - این کالاها به عنوان کالاهای لوکس و غیرضروری در نظر گرفته می‌شوند.

2. کالاهای آسیب‌رسان به تولید داخلی:
   - برخی کالاهای وارداتی که رقیب مستقیم محصولات داخلی هستند، عوارض بیشتری دارند.
   - این امر به منظور حمایت از تولید داخلی و جلوگیری از ضرر رساندن به آن است.

3. کالاهای استراتژیک و حساس:
   - کالاهایی مانند مواد غذایی اساسی، داروها و تجهیزات پزشکی عوارض کمتری دارند.
   - این کالاها به جهت اهمیت راهبردی در حوزه‌های اقتصادی، امنیتی و اجتماعی از عوارض کمتری برخوردارند.

4. کالاهای مورد نیاز صنایع داخلی:
   - مواد اولیه، قطعات و کالاهای مصرفی که به عنوان نهاده‌های تولید در صنایع داخلی استفاده می‌شوند، عموماً عوارض کمتری دارند.
   - این امر به منظور تقویت رقابت‌پذیری و افزایش تولید داخلی است.

بنابراین، با توجه به اهداف سیاست‌های تجاری و اقتصادی هر کشور، عوارض گمرکی بر اساس طبقه‌بندی و نوع کالا تعیین می‌شوند.

 امکان کاهش عوارض گمرکی برای برخی کالاهای خاص وجود دارد. اینگونه کاهش عوارض با اهداف مشخصی صورت می‌گیرد، مانند:

1. تشویق واردات کالاهای مورد نیاز صنایع داخلی:
   - برای واردات مواد اولیه، قطعات و تجهیزات مصرفی در صنایع داخلی، ممکن است عوارض گمرکی کاهش یابد.
   - این امر به منظور افزایش رقابت‌پذیری و تقویت تولید داخلی انجام می‌شود.

2. تامین کالاهای اساسی و حیاتی:
   - برای واردات کالاهای اساسی مانند مواد غذایی، دارو و تجهیزات پزشکی، عوارض گمرکی معمولاً کاهش می‌یابد.
   - این امر برای تامین نیازهای اساسی جامعه و حفظ امنیت اقتصادی و اجتماعی انجام می‌شود.

3. پیشبرد سیاست‌های تجاری خاص:
   - در راستای توسعه روابط تجاری با سایر کشورها، ممکن است عوارض گمرکی برای برخی کالاها کاهش یابد.
   - این امر به منظور افزایش صادرات و واردات، انتقال فناوری و سرمایه‌گذاری خارجی انجام می‌شود.

4. حمایت از تولید داخلی:
   - برای برخی کالاهای وارداتی که رقیب مستقیم تولیدات داخلی هستند، عوارض گمرکی می‌تواند افزایش یابد.
   - این امر به منظور حمایت از صنایع داخلی و جلوگیری از واردات بی‌رویه انجام می‌شود.

بنابراین، امکان کاهش عوارض گمرکی برای کالاهای خاص در چارچوب اهداف سیاست‌های تجاری و اقتصادی هر کشور وجود دارد.

برای درخواست کاهش عوارض گمرکی، معمولاً مدارک و مستندات زیر باید ارائه شود:

1. درخواست کتبی:
   - ارائه درخواست کتبی مبنی بر درخواست کاهش عوارض گمرکی برای کالای مورد نظر.
   - این درخواست باید حاوی توضیحات کامل در خصوص کالا، مصارف آن و دلایل درخواست کاهش عوارض باشد.

2. اطلاعات فنی کالا:
   - مشخصات فنی، تکنولوژی و کاربرد کالای مورد نظر.
   - اطلاعات در مورد اینکه آیا این کالا در داخل کشور تولید می‌شود یا خیر.

3. اطلاعات اقتصادی:
   - بررسی وضعیت عرضه و تقاضای کالا در بازار داخلی و میزان واردات آن.
   - تأثیر کاهش عوارض بر قیمت تمام شده کالا و رقابت‌پذیری آن.

4. مستندات حمایتی:
   - گواهی‌ها و مجوزهای مرتبط با کالای مورد نظر.
   - توصیه‌نامه‌های سازمان‌های صنعتی، تجاری یا تخصصی.

5. سایر مدارک:
   - ارائه سوابق گمرکی و آمار واردات قبلی کالا.
   - مستندات مرتبط با مقررات و قوانین تجاری ذی‌ربط.

این مدارک باید به گمرک یا سازمان‌های متولی ارائه شود تا درخواست کاهش عوارض گمرکی بررسی و تصمیم‌گیری شود. دقت در تهیه و ارائه مستندات کامل و مرتبط، نقش مهمی در تصمیم‌گیری نهایی خواهد داشت.